Ngày 18/06/2010 Lễ khánh thành Đài Kỷ niệm tình hữu nghị Hungary- Việt Nam đã được diễn ra long trọng tại thành phố Paks sau nhiều tháng tích cực vận động và xúc tiến của Quỹ vì quan hệ Hungary- Việt Nam.
Thành phố Paks là thành phố nằm bên bờ sông Danuyp, gần chính giữa CH Hungary. Mặc dù là thành phố với lượng dân cư không lớn nhưng Paks đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Hung vì cạnh thành phố có Nhà máy Điện nguyên tử lớn nhất Hung. Nhà máy là đơn vị kinh tế có vốn sở hữu của nhà nước và đóng góp một phần quan trọng cho Ngân quỹ Nhà nước Hung.
Tại trung tâm thành phố Paks tọa ngự Lâu đài Erzsebet. Tòa lâu đài này được xây từ năm 1800 và luôn là địa điểm sinh hoạt quan trọng của giới thượng lưu trong xã hội trước kia. Năm 1970 nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày thành lập nước CH Dân chủ Việt Nam ở thành phố Paks đã khai trương Công viên Việt Nam tại khu đất cạnh toàn Lâu đài. Năm 2005 Nhà máy điện hạt nhân Paks đã mua lại tòa lâu đài và các khu đất xung quanh. Khi thể chế chính trị ở Hungary thay đổi Công viên Việt Nam đã bị bỏ hoang và quên lãng. Khi được biết về điều này các thành viên của Quỹ vì quan hệ Hungary Việt nam đã có suy nghĩ là làm sao làm được điều gì để giữ gìn được dấu ấn của Việt nam ở đây. Lãnh đạo Quỹ đã xuống thành phố Paks tìm đến địa điểm cũ của Công viên Việt Nam. Khu vực công viên ở ngay trung tâm thành phố Paks cạnh Tòa Lâu đài Erzsebet hiện giờ đã thuộc về quyền sở hữu của Nhà máy điện nguyên tử. Nhà máy điện nguyên tử mua toàn bộ khu đất này để khôi phục tòa Lâu đài thành khu Trung tâm Hội nghị và Khách sạn. Khu công viên đã trở thành bãi đậu xe. Các thành viên của Quỹ tìm thấy tấm beton với dòng chữ „Tình hữu nghị Hung Việt” đã bị đổ nát và xóa mờ. Dòng chữ cũng đổ vỡ đến mức phải vừa đọc vừa đoán. Quỹ cúng tôi hoạt động cho mục đích củng cố, quảng bá và phát triển tình hữu nghị hai nước. Do vậy Chủ tịch Quỹ Phan Bích Thiện đã quyết định đặt vấn đề và thuyết phục Ban lãnh đạo Nhà máy về việc khôi phục Đài kỷ niệm hữu nghị hai nước.
Đây là vấn đề không đơn giản vì thể chế chính trị bên này đã thay đổi. Ban đầu Ban điều hành Quỹ và cả Đại sứ Việt Nam tại Hungary cũng chỉ hy vọng có thể đặt được một tấm bảng kỷ niệm thôi. Sau khi làm việc với đại diện của Quỹ, Tổng giám đốc nhà máy ông Suli Janos đã đích thân đi xem lại khu công viên và bởi vì công viên bây giò là bãi đậu ô tô nên Ban giám đốc nhà máy quyết định giúp tài trợ xây dựng lại một Đài kỷ niệm hữu nghị ở khu đất đối diện công viên cũ, nằm trong khu vực Quảng trường trung tâm thành phố, cạnh khu Trung tâm Hội nghị mang tên „Lâu đài Erzsebet” .
Việc xây một Đài kỷ niệm tại Châu Âu không đơn giản. Không chỉ liên quan đến thiết kế mà còn vấn đề thủ tục. Bất cứ một tượng đài nào cũng phải thông qua Hội đồng giám định. Hội đồng giám định đã thông qua bản thiết kế với ý tưởng là tượng đài hữu nghị hai nước sẽi mang được biểu tượng của hai dân tộc và thống nhất là biểu tượng Việt Nam sẽ là mặt trống đồng Đông Sơn. Mặt trống đồng đã được chuyển từ Việt Nam sang. Nhưng do mặt trống đồng đúc tại Việt Nam mỏng, không đủ đáp ứng để ở điều kiện bên ngoài nên sang Hungary đã phải đúc dày thêm thành 15 cm. Biểu tượng của dân tộc Hung được chạm trên hai cột đá, trên đó có chạm biểu tượng Hươu thần của dân tộc Hung và một bên chạm hình hoa của bộ tộc sống trên lãnh thổ Hung từ thời La mã.
Đài kỷ niệm được thiết kế bởi Fusz Gyorgy , một nhà thiết kế và điêu khắc về đồ gốm và dựng tượng, hiệu trưởng Trường Cao đẳng Mỹ thuật Szekszard và đã đạt những giải thưởng Biennale (giải thưởng về thiết kế đồ gốm), và giải thưởng Schneider-Preis, giải Ferenczy Noemi về điêu khắc.
Đài kỷ niệm tình hữu nghị Việt Nam- Hungary tại thành phố Paks là biểu tượng trống đồng duy nhất có mặt tại Hungary, cũng như ở châu Âu. Đánh giá cao sự kiện này đoàn đại biểu cấp cao do Phó Chủ tịch Mặt trân Tở quốc Việt Nam Nguyễn Lam đã bay từ Việt Nam sang dự lễ khánh thành. Đi cùng đoàn còn có đại diện Đài truyền hình trung ương Việt Nam ghi lại phóng sự về sự kiện. Dự lễ khánh thành về phía Việt Nam còn có Đại biện Đại sứ quán Việt Nam tại Hungary bà Trần Ngọc Liễu.
Phía Hungary cũng đánh giá cao tầm quan trọng của Đài kỷ niệm. Đến dự lễ khánh thành có ông Puskás Imre, đại biểu Quốc hội Hungary, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Tolna, ông Kovács Péter, đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Phân ban Du lịch và thể thao Quôc hội Hungary, ông Oláh Lajos, đại biểu Quốc hội Hungary.Ngoài ra còn có mặt Tổng Giám Đốc Nhà máy điện hạt nhân Paks ông Suli János và Chủ tịch Quỹ vì quan hệ Hungary- Việt Nam bà Phan Bích Thiện.
Việc dựng lên được biểu tượng trống đồng Việt Nam ở giữa trung tâm một thành phố quan trọng ở Hung là việc có ý nghĩa rất lớn đồi với cộng đồng Việt Nam ở đây, giúp cho việc củng cố mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước, hai dân tộc. Sự kiện này càng có ý nghĩa đặc biệt trong năm kỷ niệm 60 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
Có thể đọc thêm thông tin theo đường link bài viết dưới đây:
http://vov.vn/Nguoi-Viet/Dung-lai-Dai-ky-niem-quan-he-huu-nghi-Viet-Hung-tai-Paks/147592.vov
